ESG – yếu tố không thể thiếu để phát triển bền vững – John Ditty, Head of ESG, KPMG Vietnam
Chào các bạn. Chào mừng các bạn quay trở lại với series Vietnam Innovators. Trong buổi sáng ngày hôm nay, tôi hân hạnh chào đón anh John Ditty, hiện là

ESG – yếu tố không thể thiếu để phát triển bền vững – John Ditty, Head of ESG, KPMG Vietnam

Chào các bạn. Chào mừng các bạn quay trở lại với series Vietnam Innovators. Trong buổi sáng ngày hôm nay, tôi hân hạnh chào đón anh John Ditty, hiện là Đối tác và Trưởng bộ phận ESG tại KPMG Việt Nam. Cảm ơn anh. Rất vui được tham gia chương trình. Văn phòng của anh ấy chỉ cách studio của chúng tôi vài bước chân nên chỉ cần đi bộ một chút là đến. Cảm ơn anh rất nhiều vì đã đồng ý tham gia chương trình. Tôi biết là tất cả chúng ta đều có lịch trình khá dày đặc. Tôi hy vọng đây sẽ là một tập thú vị cho quý vị khán giả đang theo dõi. John, tôi được biết anh đã sinh sống ở Việt Nam hơn 30 năm. Gần 30 năm.

Một khoảng thời gian khá dài. Năm sau sẽ là tròn 30 năm. Hiện tại là hơn 29 năm. Okay. Nơi đây bây giờ đã trở thành nhà của tôi. Vợ tôi là người Việt Nam. Các con tôi đều sinh ra và lớn lên ở đây. Nó là như vậy đấy. Rất tuyệt. Và trong suốt 30 năm đó, anh đã gắn bó với KPMG đến nay là 18 năm. Vậy tập đoàn đã phát triển và lớn mạnh như thế nào? Đâu là những chi tiết nổi bật nhất trong hành trình đó? Đối với chúng tôi, mỗi năm là một câu chuyện về tăng trưởng và phát triển. Khi tôi mới gia nhập KPMG 18 năm trước, tập đoàn ở Việt Nam chỉ có 200 chuyên viên. Hiện nay, chúng tôi đã có văn phòng ở đây, ở Đà Nẵng và ở Hà Nội.

Chúng tôi đã có trên dưới khoảng 1400 1500 chuyên viên. Chúng tôi sẽ chào đón 250 thành viên mới bắt đầu hành trình với KPMG vào tháng tới. Thời điểm tôi mới gia nhập công ty, đội ngũ chúng tôi còn ít hơn như thế. Vì thế, đó là một câu chuyện tuyệt vời. Chúng tôi đã rất may mắn. Việt Nam đang từng bước phát triển và theo đó, cả chúng tôi và khách hàng của chúng tôi cũng vậy. Năm nào cũng đều rất tốt đẹp. Đúng vậy, năm nào cũng đều rất tốt đẹp. Với hành trình 18 năm, đâu là vị trí anh đã bắt đầu cuộc hành trình này? Thời điểm đó, anh cũng từng là Đối tác hay là với vai trò nào khác? Đúng vậy. Tôi gia nhập KPMG với tư cách là một Đối tác.

Tôi đã từng làm việc cho một tập đoàn kiểm toán Big4 khác trong vài năm. Và sau đó, vào năm 2004, tôi bắt đầu vào làm tại KPMG. Tôi chắc rằng anh đã trải qua nhiều vị trí với vai trò khác nhau. Như tôi đã giới thiệu lúc đầu, anh hiện đang là Trưởng bộ phận ESG. Tôi muốn được nghe chia sẻ nhiều hơn về nó. Vậy thời điểm nào anh bắt đầu thấy bản thân có mối liên hệ với vị trí và vai trò hiện tại? Qua nhiều năm, tôi đã từng là Trưởng bộ phận Kiểm toán. Tôi cũng từng là Trưởng bộ phận Tư vấn Doanh nghiệp cũng như bộ phận Tư vấn Giao dịch. Tôi từng là Phó Tổng Giám đốc của tập đoàn trong vài năm. Tôi cũng từng là Đối tác Quản lý Rủi ro và Chất lượng cho tập đoàn trong vài năm.

Và bây giờ, tôi đang nắm giữ một vài vai trò khác nhau Vai trò chính của tôi là liên quan mật thiết đến mục tiêu của KPMG, chính là trở thành công ty được tin cậy và đáng tin cậy nhất. Và rất nhiều điều chúng tôi làm xoay quanh việc tạo dựng niềm tin đó liên quan đến ESG, đến mục tiêu cũng như đến giá trị của chúng tôi. Tôi đã dành rất nhiều thời gian cho lĩnh vực này. Tôi không còn làm việc trực tiếp nhiều với khách hàng nữa. Vai trò chính của tôi hiện tại thiên về xây dựng nhận thức cho đội ngũ nhân viên và hỗ trợ việc thực thi nó. Về ESG, cho những ai chưa biết, viết tắt của Environmental, Social, Governance.

Tại sao ESG lại quan trọng đến vậy? Nó có thật sự mang lại lợi ích cho KPMG? Khi mọi người nhắc đến ESG, tất nhiên tôi có quan điểm cá nhân của mình. Nhưng đối với các bạn đang theo dõi chưa quen với khái niệm ESG là gì và tại sao nó lại quan trọng đến vậy. Nó có thật sự giúp ích được cho giá trị cốt yếu của KPMG? -Chắc chắn là có. Thoạt nghe thì có vẻ như nó khá “hút tiền”. -Thật ra điều đó phụ thuộc vào cách anh định nghĩa giá trị cốt yếu đó là như thế nào. Tôi nghĩ rằng, nếu quay về thời gian trước đây, doanh nghiệp thường sẽ được đánh giá dựa trên điểm cốt yếu lợi nhuận, những số liệu kế toán.

Tôi cho rằng thứ đã thay đổi trong vòng 15 20 năm trở lại đây chính là việc thị trường vốn, các bên liên quan, các nhà đầu tư đã bắt đầu để mắt đến ESG. Có thể nói ESG là một tập hợp các yếu tố cần được xem xét nếu chúng ta đánh giá những đóng góp của một doanh nghiệp cho cộng đồng, cho xã hội, cho cổ đông và các bên liên quan. Vì thế, nếu anh sở hữu một doanh nghiệp tạo ra lợi nhuận lớn và trả nhiều cổ tức, mọi người có thể cho rằng “Chà, quả là một doanh nghiệp tuyệt vời” với góc độ là nhà đầu tư. Nhưng nếu doanh nghiệp này không trả lương cho nhân viên một cách công bằng, hoặc họ đang góp phần gây ô nhiễm môi trường, hay họ không cư xử một cách phù hợp thì đó không phải là một doanh nghiệp bền vững của một quốc gia.

Vì vậy, điều mà ESG hướng tới là xem xét tác động của một doanh nghiệp đối với cộng đồng nơi mà doanh nghiệp đó hoạt động. Vì vậy, tôi nghĩ ESG cực kỳ quan trọng. Và nếu doanh nghiệp muốn trở nên bền vững thì họ cần thành công về mặt tài chính, nhưng cũng cần thành công từ góc độ môi trường, góc độ xã hội, và góc độ quản trị. Vậy khách hàng của KPMG có phản ánh được quan điểm đó không? Anh nghĩ sao về việc đó? Tôi nghĩ nó sẽ có nhiều mức độ khác nhau. Tôi nghĩ có nhiều lĩnh vực mà các công ty ở Việt Nam đôi khi bị tụt hậu so với các thị trường khác. Điều đó hết sức tự nhiên. Chúng ta là một thị trường đang phát triển.

Các doanh nghiệp ở đây có rất nhiều thứ phải giải quyết. Đó là điều chắc chắn. Những gì chúng tôi đã làm rất nhiều trong 12 tháng qua xoay quanh việc nâng cao nhận thức. Xoay quanh việc giúp các doanh nghiệp hiểu rõ lý do vì sao việc đầu tư vào các loại lĩnh vực đó lại rất quan trọng, tại sao điều đó lại làm cho doanh nghiệp trở nên bền vững hơn về lâu dài. Nhưng cũng cần thời gian để mọi người xây dựng được sự hiểu biết đó, xây dựng nhận thức đó. Khi tôi bắt đầu đến Việt Nam sinh sống 6 năm trước, điều đó chắc chắn không phải là mối quan tâm hàng đầu đối với hầu hết các công ty, trừ khi họ thực sự là những công ty toàn cầu thì nó dường như là một việc phải làm.

Nhưng bây giờ, chúng ta có thể bắt đầu thấy các công ty Việt Nam cũng dần áp dụng nó. Vì vậy, thật tuyệt khi được chứng kiến bước tiến mới này và tôi hy vọng ngày càng có nhiều sự tiến bộ như vậy nữa. Đúng vậy. Một trong những điều tuyệt vời chính là, thường ở Việt Nam, các quy định phải được đưa ra để các công ty thực hiện theo. Tôi nghĩ rằng ESG chính là cơ hội để các doanh nghiệp có thể đi trước các quy định. ESG là một nhu cầu cần thực hiện ngay lập tức. Các bên liên quan quan tâm đến nó. Báo chí cũng đang nói về nó. Những người muốn làm việc cho công ty đều sẽ muốn làm việc cho những công ty tốt.

Vì vậy, những công ty Việt Nam nào có thể tự nguyện áp dụng những phương pháp hay, thực hiện chúng và truyền đạt với công chúng về sự thành công của việc triển khai nó, họ sẽ là những người chiến thắng. Nói về KPMG, ESG tạo ra nền tảng cho rất nhiều giá trị, tư duy và triết lý của KPMG. Anh có thể chia sẻ thêm cho chúng tôi những giá trị đó là gì không? Và nếu có thể thì đi kèm theo là một vài câu chuyện liên quan. Tôi nghĩ mình nên đi từ mục đích cốt yếu của công ty. Chúng tôi đã cân nhắc suy nghĩ giống như nhiều doanh nghiệp đã làm trong vài năm qua. Tại sao KPMG lại tồn tại? Anh biết đấy, chúng tôi luôn hướng đến lan toả sự tự tin và khuyến khích tạo ra thay đổi.

Đó là lý do vì sao để đội ngũ chuyên viên của chúng tôi thức dậy và đi làm hàng ngày. Đôi khi, họ có thể nghĩ “Tôi thức dậy và đi làm với vai trò kiểm toán hoặc tư vấn thuế”. Nhưng tất cả đều xoay quanh việc lan tỏa sự tự tin và khuyến khích tạo ra thay đổi. Nếu chúng tôi làm điều đó cùng với khách hàng của mình, nếu chúng tôi làm điều đó cùng với các cơ quan quản lý, nếu chúng tôi làm điều đó với người dân của mình, Việt Nam sẽ trở thành một quốc gia tốt hơn. Vì vậy, đó chính là mục đích của chúng tôi. Chúng tôi có 5 giá trị cơ bản: “Liêm trực, Xuất sắc, Can đảm, Cùng nhau và Vì những điều tốt đẹp hơn”.

Và trong mỗi giá trị đó, có một loạt các gạch đầu dòng đặt ra cách chúng tôi muốn được nhìn nhận cách chúng tôi muốn nhân sự của mình cư xử, và những đặc trưng mà chúng tôi mong muốn. Nếu chúng ta nhìn vào mục đích “Can đảm”, thì đó chính là sự táo bạo và đổi mới trong suy nghĩ. Vì vậy, chúng tôi muốn mọi người đến làm việc và đặt ra thách thức cho cách chúng tôi thực hiện công việc “John, tại sao chúng ta lại đang làm việc theo cách này? Không có cách nào để chúng ta có thể làm việc này tốt hơn sao?; Chúng ta có thể sử dụng công nghệ một cách tối ưu hơn được không?; Chúng ta có thể cơ cấu đội ngũ của mình theo cách khác không?; Chúng ta có thể sử dụng sự kết hợp giữa các nguồn lực khác nhau không? ”.

Tất cả những thách thức đó đều nhằm giúp chúng tôi trở nên bền vững hơn và giúp chúng tôi trở thành một công dân tốt hơn ở Việt Nam. Các anh gần như là những nhà tư vấn cho chính mình trong mọi tình huống. Mang đến những tài năng mới, đặc biệt là các bạn trẻ. Điều này cũng rất quan trọng trong lĩnh vực ESG. Chúng tôi không thể đi thuyết giảng cho khách hàng của mình làm những việc nhất định, nếu chúng tôi không chuẩn bị để tự mình làm những việc đó. Và tôi nghĩ rằng có rất nhiều việc mà chúng tôi cần phải làm trong nội bộ công ty. Chúng tôi đang vận hành, chúng tôi đang dần trở nên tốt hơn, chúng tôi đang từng bước thực hiện những thay đổi.

Tuy nhiên, hành trình để trở thành một doanh nghiệp bền vững không bao giờ dừng lại. Các doanh nghiệp không nên ngừng can đảm. Họ không nên ngừng đổi mới. Họ không nên ngừng xem xét cách họ có thể tạo ra trải nghiệm tốt hơn cho những người làm việc ở đó, và cho cả khách hàng họ làm việc cùng. Làm thế nào anh có thể đo lường được, đặc biệt là trong bối cảnh của ESG? Anh biết đấy, sẽ rất tốt khi đặt ra các cột mốc 3, 5 hoặc 10 năm. Tôi hy vọng anh đạt được những cột mốc đó hôm nay vì đây là mục tiêu dài hạn. Làm thế nào để anh đo lường Ý anh là trong nội bộ công ty? -những khía cạnh đó tại KPMG? Trong nội bộ công ty, chúng tôi đang thực hiện ‘Kế hoạch cho những tác động chúng tôi’ ‘Kế hoạch cho những tác động chúng tôi’.

Và đây là cách chúng tôi nhìn nhận ESG từ góc độ nội bộ trong công ty. Trong đó, có 4 trụ cột chính: Hành tinh, Con người, Sự thịnh vượng và Quản trị. Chúng tôi có một số chỉ số nhất định liên quan đến từng trụ cột mà chúng tôi đã bắt đầu thu thập dữ liệu và đang bắt đầu báo cáo. Anh biết đấy, ở Việt Nam chúng ta đang trong giai đoạn hình thành. Chúng ta đang xem xét phạm vi 1 là gì, phạm vi 2 là gì, cuối cùng, không phải trong năm nay, lượng phát thải trong phạm vi 3 là gì. Và chúng tôi sẽ công bố tất cả những thông tin đó, cung cấp thông tin và nói với mọi người rằng đây là những gì chúng tôi đang làm.

Một phần trọng yếu của KPMG là xoay quanh trụ cột Xã hội vì chúng tôi là doanh nghiệp vận hành trên nền tảng yếu tố con người. Chúng tôi không phải là người gây ô nhiễm môi trường hoặc người tiêu dùng đáng kể. Chúng tôi không sử dụng nguyên liệu thô. Chúng tôi không sản xuất. Nhưng đối với chúng tôi, vấn đề xoay quanh “Chúng tôi đang làm gì với nhân sự của mình?; Cơ hội phát triển học tập mà chúng tôi đang mang lại cho họ là gì?; Chúng tôi cung cấp bao nhiêu giờ đào tạo cho từng chuyên viên mỗi năm? ” Đó là một thước đo thực sự quan trọng đối với chúng tôi. Và nếu chúng tôi không đầu tư vào chất lượng nhân sự, thì chúng tôi không thể cung cấp dịch vụ mà chúng tôi muốn.

Chúng tôi nhìn vào sự đa dạng của đội ngũ lãnh đạo. Xem rằng có đang có sự góp mặt của cả nam và nữ ở cấp Đối tác, cấp quản lý, hay cấp độ chuyên viên không? Chúng tôi nhìn nhận bình đẳng giới từ góc nhìn của việc trả lương. Vì vậy, chúng tôi đã có một loạt các chỉ số nội bộ để chúng tôi xem xét và liệu rằng “Chúng tôi có thể làm gì để cải thiện những chỉ số đó?”. Các doanh nghiệp khác nhau, các tiêu chuẩn khác nhau tạo nên một thế giới ESG và việc thực hiện báo cáo về bền vững. Có hàng triệu cách khác nhau để thực hiện việc đó. Họ có thể sẽ bắt đầu trong vòng hai, ba, bốn năm tới để hướng tới một tập hợp các chỉ số đã thống nhất trên toàn cầu.

Theo thống nhất về mảng kế toán, có một bộ các chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế. Mọi người trên thế giới đều sẽ sử dụng chúng. Mọi người đều biết chúng có ý nghĩa gì. Điều này giúp tạo ra sự nhất quán. Theo quan điểm của ESG, Chúng ta vẫn chưa đạt được điều đó. Nhưng chúng ta cần phải đạt được điều đó để nhà đầu tư có thể so sánh, nhân viên có thể đánh giá “Liệu nó có thật sự tốt hơn không?”. Vì vậy, có thể sẽ cần một chút thời gian nhưng mọi thứ đã đang trong quá trình thực hiện. Vì thế, về mặt ESG, tại Việt Nam, KPMG đang cố gắng thực hiện nhiều phương pháp khác nhau để trở thành, có thể và sẽ là tiên phong trong lĩnh vực này.

Thậm chí hiện tại đã đang là một nhà tiên phong. Về mặt giúp đỡ khách hàng thực hiện nó thì sao? Anh đang giúp họ để có thể thích ứng ở mức độ cao như thế nào? Anh cũng có thể chia sẻ một số câu chuyện liên quan đến việc thích ứng của khách hàng đối với những nguyên lý ESG này. Từ góc nhìn của ESG, tôi nghĩ một trong những điều đang diễn ra, và điều này rất quan trọng đối với các doanh nghiệp Việt Nam cần hiểu, đó là nó không chỉ về biến đổi khí hậu. Rõ ràng những cái như là COP26, biến đổi khí hậu, sự nóng lên của Trái Đất, tất cả những thứ đó là rất rõ ràng và hiển nhiên. Nhưng các doanh nghiệp cần nhìn lại mô hình kinh doanh của mình.

Họ đang làm những gì? Họ đang thực hiện những điều đó như thế nào? Họ tương tác với các bên liên quan như thế nào? Và làm cách nào để đo lường được liệu họ có phải là một doanh nghiệp tốt hay không? Vì vậy, những doanh nghiệp đang xem xét chuỗi cung ứng của họ. Đây là một trong những điều mà nhiều khách hàng của chúng tôi đang thực hiện. Việt Nam là một thành phần quan trọng trong số các doanh nghiệp sản xuất toàn cầu. Vì vậy, những tập đoàn như Samsung, họ không sản xuất chỉ để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước. Họ sản xuất để tiêu thụ toàn cầu. Và họ cần hiểu nhu cầu của người tiêu dùng toàn cầu cũng như những mong đợi của họ.

Và ngày càng nhiều người tiêu dùng toàn cầu đang xem xét toàn bộ chuỗi cung ứng của một doanh nghiệp. Vì vậy, họ không nhìn vào và cho rằng, “Thương hiệu ABC, bạn làm rất tốt Mỹ. Chúng tôi tin dùng thương hiệu của bạn vì bạn làm những điều đúng đắn”. Nhưng họ lại đang xem xét và thắc mắc: “Nhưng bạn lấy sản phẩm của mình từ đâu?; hoặc liệu các thành phần tạo nên sản phẩm này có nguồn gốc từ đâu?; và ai là người sản xuất ra những bao bì được sử dụng cho những sản phẩm đó? ”. Và chúng ta phải xem xét hết cả chuỗi cung ứng đó. Và những gì chúng tôi đang bắt đầu làm là giúp các doanh nghiệp ở đây, giúp chuỗi cung ứng của họ thay đổi.

Vì vậy, các nhà sản xuất tại Việt Nam, những người có lẽ không có những mục tiêu ESG lí tưởng, nếu họ muốn tiếp tục là một phần của chuỗi cung ứng toàn cầu, giành được khách hàng, giành được thỏa thuận sản xuất bên ngoài, nếu họ có những chính sách tuyệt vời về lao động, về môi trường, nếu họ có thể chứng minh thông qua quản trị, tôi sẽ mua sản phẩm từ họ. Vì vậy, chúng tôi đang giúp các doanh nghiệp, ông việc ban đầu chính là giúp họ hiểu vì sao điều này lại quan trọng từ góc độ kinh doanh. Nó không phải là những hoạt động từ thiện. Nó không chỉ là về việc bảo vệ môi trường. Đó là về việc làm cho một doanh nghiệp phát triển bền vững dài hạn.

Nếu họ không làm được điều đó, doanh nghiệp của họ sẽ không thể sống sót được. Sự sống còn là một chuyện và như tôi đã đề cập trước đó về việc lợi nhuận có thể bị ảnh hưởng như thế nào. Tôi rất muốn nghe những lời thuyết phục mà anh và đội ngũ của mình đã nói với khách hàng khi đề xuất về vấn đề này. Làm cách nào anh có thể tiếp cận mối quan tâm tiềm ẩn đó cả trong chiến lược ngắn hạn và dài hạn? Đó thực sự là một thách thức. Các doanh nhân Việt Nam rất biết cách quản lý tiền bạc. Họ sẽ không chi một đô la trừ khi họ nghĩ rằng họ sẽ nhận lại được một đô la đó. Thách thức đối với ESG đó là sự thay đổi toàn diện đối với việc định giá một doanh nghiệp.

Vì vậy, nếu tôi thay đổi nhà cung cấp nguyên liệu thô của mình, tôi có thể phải trả nhiều tiền hơn cho việc thu mua nguyên liệu trong tương lai. Có thể thời gian giao hàng sẽ lâu hơn trước khi đặt hàng. Vì vậy, khi nhìn vào báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của năm đó, tôi thực sự đã chi nhiều tiền hơn. Nhưng nếu anh nhìn vào những gì khách hàng của anh mang lại vào năm tới, nếu anh nhìn vào số người đang được tuyển dụng bởi nhà cung cấp mới đó, tạo ra những công việc mà trước đây chưa từng có, tuyển dụng những người có lẽ không có cơ hội có việc làm trước đó. Điều quan trọng là làm thế nào để doanh nghiệp truyền đạt được những thay đổi đó.

Nếu đó là sự thay đổi về chi phí, anh có thể đưa báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của mình ra. Nếu đó là sự thay đổi trong một số yếu tố cốt lõi, thì nó nên được truyền đạt qua câu chuyện doanh nghiệp. Bởi vì cho đến khi ai đó muốn mua doanh nghiệp đó trong tương lai với mức bội số cao hơn, thì điều đó sẽ không thể hiện một cách hiển nhiên ngay lập tức trên báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. Vì vậy, những gì chúng tôi đang làm với các doanh nghiệp là xây dựng một câu chuyện giúp chủ sở hữu và ban điều hành quản lý doanh nghiệp hiểu được lý do vì sao điều đó tạo ra sự khác biệt dài hạn. Nhưng điều đó rất khó để thực hiện vì chúng tôi đang yêu cầu doanh nghiệp tiêu tiền của họ ngày hôm nay, và không phải ngay lập tức họ sẽ có được lợi nhuận.

Và nó chắc chắn không nhất thiết phải là lợi nhuận, nó sẽ liên quan trực tiếp đến số tiền họ chi hơn là việc họ chi tiêu vào đâu. Tôi sẽ thêm vào đó một vài ý dựa trên kinh nghiệm của mình. Đặc biệt là hiện nay Việt Nam đang hội nhập hơn vào nền kinh tế toàn cầu. Và xu hướng đó sẽ tiếp tục phát triển mạnh trong tương lai. Khi các công ty Việt Nam cũng như các công ty toàn cầu có được nhiều khách hàng toàn cầu hơn, sẽ có nhiều yêu cầu được đưa ra hơn. Và có thể ngay bây giờ chúng ta chưa nhìn nhận được chúng vì một số lượng lớn các công ty vẫn chưa sẵn sàng. Ví dụ như cứ 100 công ty quốc tế được thành lập, giả sử như ở thị trường Trung Quốc, Nhật Bản hoặc Hàn Quốc, chỉ có 10 công ty trong số đó là ở Việt Nam.

Nó giống như là việc ném một chiếc phi tiêu lên bảng vậy. Và trong số 90 doanh nghiệp sẽ có mặt ở đây trong vòng 5 năm tới, họ có thể đã nghe nói về việc các yêu cầu liên quan đến ESG sẽ cao hơn bao giờ hết. Vì vậy, các doanh nghiệp này cần phải sẵn sàng cho điều đó Một ví dụ cụ thể chính là việc chúng tôi cung cấp được bao nhiêu giờ huấn luyện, đào tạo cho chuyên viên của mình. Giờ đây, KPMG sẽ dễ dàng kiếm được nhiều lợi nhuận hơn nếu chúng tôi không đầu tư nhiều vào các chương trình học tập và phát triển. Chúng tôi sẽ tiết kiệm được rất nhiều tiền. Nhưng trong khoảng thời gian ba năm, chuyên viên của tôi không tốt bằng chuyên viên của đối thủ cạnh tranh.

Chúng tôi không thể tuyển dụng những người sáng giá đến làm việc cho chúng tôi. vì họ có thể đặt câu hỏi rằng “Tiềm năng phát triển nghề nghiệp của tôi đến đâu?; Đâu là những cơ hội để tôi học tập? ”. Vì vậy, chúng tôi có thể chi nhiều hơn cho việc đào tạo so với các tổ chức khác. Nhưng điều đó đồng nghĩa với việc chúng tôi có được sự hài lòng của khách hàng, sự hài lòng của mọi người, có cơ hội tuyển dụng được nhiều nhân viên sáng giá hơn, có danh tiếng tốt hơn trên thị trường với tư cách là một thương hiệu tiêu biểu. Điều đó sẽ không bao giờ tồn tại nếu như chúng tôi không đầu tư vào yếu tố con người.

Có thể anh không muốn đầu tư quá mức vào lĩnh vực này, nhưng anh cần hiểu rằng việc anh đầu tư hôm nay sẽ mang lại lợi ích rõ rệt trong một đến ba năm tới. Đúng vậy, làm thể nào để giữ được nguồn nhân lực đang là một vấn đề mới nổi. Trước đại dịch Covid19, có rất nhiều các công ty lớn chuyển cơ sở sản xuất của họ đến Việt Nam vì họ nhận thấy rằng Việt Nam có lao động dồi dào giá rẻ tuy nhiên điều đó hiện nay không còn đúng nữa. Mặc dù nguồn nhân lực đang trở nên đắt đỏ hơn, ở Việt Nam vẫn còn rất nhiều nhân lực trình độ cao Thế nên đây không phải là một vấn đề quá lớn của Việt Nam.

Tuy nhiên, làm thế nào để giữ được người lao động ở lại công ty lại là một vấn đề lớn, đặc biệt là ở các nhà máy sản xuất không đòi hỏi trình độ cao. Hiện nay, nguồn nhân lực đang được thu hút về các công ty công nghệ cao vì mức lương hấp dẫn. Các công ty lớn đang đầu tư rất nhiều vào nguồn nhân lực của họ, họ sẵn sàng bỏ ra số tiền rất lớn cho việc đào tạo người lao động. Nếu như công ty của bạn không sẵn sàng bỏ tiền ra thì nguồn nhân lực của bạn sẽ bị lạc hậu. Và những công ty đầu tư lớn vào con người không chỉ đầu tư vào nhân viên của họ mà họ cũng chú trọng đến cả cộng đồng mà nhân viên của họ đang sinh sống.

Ví dụ nếu tôi xây dựng một cơ sở sản xuất ở Việt Nam, tôi sẽ muốn giúp đỡ cộng đồng ở khu vực đó, tôi sẽ tạo các chương trình để tăng sự tương tác giữa tôi với cộng đồng và tôi sẽ giúp giải quyết những vấn đề của cả cộng đồng. Việc tôi làm như vậy sẽ giúp mọi người ở trong cộng đồng đó tin tưởng tôi hơn. Giả sử tôi là một nhân viên của một công ty như vậy, khả năng cao tôi sẽ muốn ở lại với công ty đó vì tôi thấy họ là những người tốt bụng. Nếu như có công ty nào đó sẵn sàng trả cho tôi nhiều hơn vài trăm nghìn đồng tôi sẽ nghĩ rằng “Ừ thì số tiền đó cũng đáng kể, nhưng tôi muốn ở lại công ty này hơn vì tôi cảm thấy họ quan tâm đến tôi, họ quan tâm đến gia đình tôi và họ quan tâm đến cộng đồng mà tôi sinh sống.

Vậy nên, việc các công ty đầu tư để tạo ra những chương trình cộng đồng không chỉ là một việc làm từ thiện mà nó mang mục đích kinh doanh. Nếu như anh không được chấp nhận bởi cộng đồng xung quanh anh, anh sẽ không thể nào tồn tại và phát triển thành công được. Tôi hiểu rằng hướng đầu tư này của là của riêng KPMG Việt Nam. Vậy trên phạm vi toàn cầu, KPMG có những yêu cầu gì cho tất cả chi nhánh hay không và anh đang thực hiện những cầu đó ở Việt Nam như thế nào Có rất nhiều công việc mà tất cả các công ty KPMG trên toàn cầu đều phải làm, có lẽ điều quan trọng nhất là giảm thiểu khí thải carbon và chúng tôi đang thay đổi mô hình kinh doanh để làm sao chúng tôi thải ít carbon nhất có thể.

Ý anh là làm thế nào để thân thiện với môi trường hơn? Đúng vậy. Để giảm thiểu khí thải carbon thì có rất nhiều thị trường áp dụng việc đánh thuế đối với khí thải carbon. Tuy nhiên, chúng ta vẫn cần phải nhìn vào cách mà một công ty đã thay đổi mô hình kinh doanh của họ như thế nào để trở nên thân thiện với môi trường hơn. Chúng tôi đang đóng góp rất nhiều vào lĩnh vực tái tạo, giúp các công ty đầu tư vào năng lượng mặt trời và thủy điện. Chúng tôi đang giúp mọi người tìm kiếm những cơ hội để đầu tư “xanh”. Và với góc nhìn của mô hình kinh doanh của KPMG, chúng tôi vẫn giúp khách hàng về thuế, chúng tôi vẫn đưa ra lời khuyên về chiến lược, chúng tôi vẫn cung cấp dịch vụ công nghệ cũng như rất nhiều những dịch vụ khác.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp cần phải tự quyết định cách để trở nên thân thiện với môi trường hơn và tôi nghĩ chúng ta đang có những bước tiến rõ rệt trong mảng này. Hiện nay, trên toàn thế giới thì giảm thiểu carbon đang là một vấn đề rất lớn và Việt Nam cũng đã có những cam kết như xử lý hoàn toàn lượng khí thải carbon thải ra vào năm 2040 và 2050 và giảm sự phụ thuộc vào than nhất có thể trong 25 năm tới. Tuy nhiên cần rất nhiều đắn đo và suy nghĩ để trả lời “Chúng ta sẽ làm gì với ngành than?” Rất dễ để nói rằng “Hãy xây thêm trang trại năng lượng mặt trời”.

Hay “Dừng việc sản xuất than lại!”. Tuy nhiên có rất nhiều người đang làm trong ngành than, có rất nhiều vốn đã được rót vào các công ty hoạt động trong ngành này. Chúng ta không thể chỉ tập trung vào việc tạo ra những công nghệ mới để thay thế than mà những nhà lãnh đạo cần phải nghĩ kĩ xem làm thế nào để dần dần giảm sản lượng than và đóng cửa các doanh nghiệp trong ngành này để không gây ra khủng hoảng. Chúng ta không thể chỉ cứ đóng cửa mọi thứ và sa thải tất cả mọi người được. Đó không phải điều nên làm. Xe điện là một ngành công nghiệp đang rất phát triển trên thế giới tuy nhiên Việt Nam hiện tại đang chưa bắt nhịp được với xu thế này.

Ở Việt Nam cũng có xe điện nhưng chưa có nhiều trạm sạc. Việt Nam đang có rất nhiều tiến triển trong lĩnh vực vận chuyển và tái tạo. KPMG đang giúp rất nhiều công ty quản trị tốt hơn. Quản trị không phải phần thú vị của ESG nhưng nó quan trọng vì nó giúp các công ty vận hành tốt hơn, giúp đưa những người giỏi lên và mang lại sự đa dạng trong thành phần hội đồng quản trị. Nếu như chúng ta nhìn vào Việt Nam 10 năm trước đây, hội đồng quản trị của các công ty đều khá là dễ đoán. Họ là những người Việt, nam giới trong độ tuổi từ 40 đến 55 và một vài phụ nữ trong độ tuổi tương tự.

Không có nhiều công ty Việt Nam lớn có người trẻ, khoảng 25 tuổi, hay có những chuyên gia và người làm về mảng công nghệ trong thành phần hội đồng quản trị của họ. Nếu như anh đưa sự đa dạng đó vào thành phần ban lãnh đạo và quản lý thì anh sẽ có được nhiều ý tưởng hơn, anh sẽ có được nhiều cơ hội hơn và công ty của anh sẽ thành công hơn. Tôi thấy điều này đang xảy ra đặc biệt với “thế hệ F2”. Anh đã nghe thấy cụm từ này bao giờ chưa? Nó như thế này Xin lỗi. -Tôi đến từ một thế hệ khác và đã có rất nhiều thế hệ sau tôi nên tôi không biết F2 là thế hệ nào nữa.

Ý tôi là có rất nhiều cụm từ dùng để chỉ thế hệ này nhưng về cơ bản thì nó dùng để chỉ những người trong độ tuổi 20, 30 mà đang hoặc sắp tiếp quản doanh nghiệp của gia đình. Vậy nên chúng ta đang ở trong giai đoạn mà cách suy nghĩ đang thay đổi rất nhiều. Vì như anh biết đấy, gia đình thì thường giữ mọi thứ trong gia đình mà thôi. Và giờ thì có nhiều người trong thế hệ F2 này đang chuẩn bị tiếp quản việc kinh doanh của gia đình. Tôi nghĩ rằng đây là một giai đoạn rất đặc biệt ở Việt Nam. Khi tôi mới đặt chân đến đây, khu vực tư nhân mới chỉ đang bắt đầu phát triển.

Đó là đầu những năm 90, chúng ta vừa mới bắt đầu mở cửa nền kinh tế. Tất cả những người lúc đó bắt đầu kinh doanh giờ đều cũng đã chạc tuổi tôi hoặc lớn hơn. Họ giờ đã đều 50 hay 60 tuổi rồi. Giờ họ đang mong muốn thoát khỏi việc kinh doanh đó hay chuyển giao sang cho một người khác. Thường thì con cái của những người đó đã được đi học ở nước ngoài và có một chút ít kinh nghiệm làm việc. Giờ việc tất cả mọi người nắm chức vụ quản lý ở một công ty chỉ vì họ thân thiết với gia đình không còn như trước kia nữa.

Hôm qua tôi cũng vừa làm việc với một công ty gia đình kiểu như vậy với một vài đồng nghiệp ở KPMG và có nhiều người ở công ty đó đã làm việc với chúng tôi, bao gồm có cố vấn, hội đồng quản trị và ban quản lý. Họ có rất nhiều người giỏi và tôi tin rằng họ sẽ có những ý tưởng sáng tạo. Và có nhiều người trong số đó là người nước ngoài hoặc đã đi học ở nước ngoài phải không? Hôm trước tôi có nói chuyện với một người bạn đang làm quản lý ở một công ty thương mại điện tử tại Việt Nam. Cô ấy bảo tôi rằng thương mại điện tử, mặc dù là một loại hình thương mại rất lớn ở Việt Nam bây giờ nhưng liệu anh có tìm được ai với 15 năm kinh nghiệm trong ngành này hay không? Có vẻ sẽ rất là khó đấy.

Nhưng cũng có những người Việt đã làm ở những công ty thương mại điện tử nước ngoài như Amazon trong 15 năm và có kinh nghiệm đó. Vì vậy, tôi nghĩ rằng việc Việt Nam là một nơi làm việc lý tưởng cũng giúp thu hút nguồn nhân lực đến với nơi đây. Phải nói thật rằng đó thật sự là một thử thách khi làm về ESG. Lý do hầu hết người Việt chưa có nhiều kinh nghiệm với sự đa dạng về khách hàng hay về giảm thiểu carbon là vì những thứ này chưa được chú trọng ở Việt Nam. Chúng tôi đang rất cố để tìm những con người có khả năng áp dụng kiến thức họ có được ở nước ngoài khi làm việc về ESG và áp dụng được với khách hàng ở Việt Nam.

Rất khó để chúng tôi có thể tuyển được người Việt vào vị trí này.. Tôi thường xuyên phải có mặt ở trung tâm đào tạo. để có thể mời người. từ Đài Loan, Nhật Bản, Ấn Độ, Úc, Malaysia,. từ những thị trường có những con người có kinh nghiệm về ESG. và nói với họ rằng. “Hãy về Việt Nam. và giúp chúng tôi xây dựng kiến thức về ESG tại Việt Nam.”. Có rất nhiều công ty cũng có trung tâm đào tạo giống KPMG.. Vậy anh có thể giải thích chi tiết hơn về trung tâm đào tạo không?. Đó có phải là nơi. để các chuyên gia chia sẻ và huấn luyện. 250 thực tập sinh mới được tuyển vào mà anh đã nhắc đến trước đây không?. Nhiệm vụ chính của trung tâm này thực sự là gì?. Các công ty dùng các trung tâm đào tạo của họ. theo nhiều cách khác nhau.

Dưới góc độ ESG thì chúng tôi đang xây dựng một trung tâm nghiên cứ về cách để giảm thiểu khí thải carbon. Vì có rất ít người có đủ năng lực trong lĩnh vực ESG và lương phải trả cho họ là rất cao nên chúng tôi đã quyết định tập hợp tất cả những người đó lại tại một trung tâm và tất cả các công ty KPMG trên toàn thế giới đều có thể sử dụng trung tâm này. Đây là một cách tuyệt vời để chúng tôi cho mọi người thấy rằng KPMG có kiến thức chuyên sâu về ESG và đây cũng là cách tuyệt vời để chúng tôi nâng cao chuyên môn tại các công ty con của KPMG.

Giờ giả sử tôi muốn thuê một chuyên gia trong một lĩnh vực nào đó cho riêng thị trường Việt Nam, lượng công việc mà tôi có thể giao cho người đó không tương xứng với mức lương mà tôi phải trả cho anh ta. Tuy nhiên nếu KPMG ở Việt Nam, KPMG ở Campuchia, Lào và Thái Lan đều được tiếp cận đến một nhóm các chuyên gia chung để xin sự trợ giúp thì đó sẽ là một cách để tất cả cùng thành công Vậy những trung tâm đào tạo đó đang được xây dựng ngay tại Thành phố Hồ Chí Minh? Hiện tại thì đang không có quá nhiều cơ sở được xây dựng ở Thành phố Hồ Chí Minh.

Chúng tôi có dự định xây thêm một khu vực hỗ trợ công nghệ vì KPMG có rất nhiều người giỏi trong lĩnh vực đó. Chúng tôi có rất nhiều người với kinh nghiệm lâu năm làm việc với hệ thống SAP và Oracle. Chúng tôi đang hỗ trợ cơ sở vật chất và chuyên môn cho KPMG ở Úc. KPMG Việt Nam có chuyên môn sâu ở trong một vài lĩnh vực vì chúng tôi đã xây dựng từ rất nhiều năm trước và đầu tư vào chúng. Tuy nhiên, lĩnh vực ESG thì Việt Nam chưa phát triển bằng các thị trường khác. Nhưng anh có thể đưa người từ các công ty KPMG ở nước ngoài đến Việt Nam để trợ giúp mà đúng không? Việc có một mạng lưới toàn cầu vốn là thế mạnh của KPMG.

Đúng vậy. Nhưng tôi nghĩ rằng đó là thế mạnh của mọi tổ chức toàn cầu. Anh có thể thấy rằng chúng tôi rất cố gắng để có được bản sắc Việt Nam nhưng chúng tôi cũng cần phải giữ được sự hòa hợp với các công ty khác trong một mạng lưới toàn cầu với 230,000 nhân viên. Một lượng lớn trong số 230,000 người đó là những người rất giỏi. Họ có những giá trị giống như chúng ta như là cùng nhau hướng tới sự phát triển và hoàn thiện. Thế nên ở KPMG, mọi người gắn kết và hợp tác với nhau rất hiệu quả. Và điều tuyệt vời với thị trường Việt Nam đó là đây là một thị trường tuyệt vời.

Hôm trước tôi có đọc báo và thấy rằng Tim Cook nói rằng Việt Nam là một đất nước tuyệt vời. Đó là một điều rất tích cực và chúng ta đều đang đóng góp vào sự phát triển của Việt Nam. Tuyệt vời. Câu hỏi cuối cùng của tôi về ESG cho anh là quan điểm của mọi người về lĩnh vực này đã thay đổi như thế nào sau đại dịch Covid? Và KPMG đã thích ứng thế nào dưới góc độ chiến lược? Có thay đổi lớn nào không và nếu có thì những thay đổi đó là gì? Đại dịch Covid cho chúng ta thấy rằng không có doanh nghiệp, cộng đồng hay quốc gia nào tồn tại đơn lẻ cả.

Nó cho ta thấy sự quan trọng. của sự hợp tác giữa chính phủ với các doanh nghiệp và các cộng đồng.. Nó cũng cho ta thấy việc một quốc gia. quan tâm đến người dân của họ hay không quan trọng đến mức nào.. Và tôi nghĩ rằng. một điều tốt mà chúng ta học được từ đại dịch này. đó là mọi người đang dần nhận thức được. tầm quan trọng của những sự hợp tác mà tôi vừa kể đến.. Nó không chỉ đơn thuần là lý thuyết về. ESG và những nước phát triển hay bàn luận đến gần đây nữa. Một điều chúng ta cần chú ý tới đó là. nếu như doanh nghiệp chú trọng đến. những yếu tố khiến cho họ trở thành một công ty bền vững,. khiến cho họ trở nên thân thiện với môi trường,. khiến cho họ được xã hội tin tưởng và tôn trọng.

Và họ đầu tư vào những yếu tố đó thì họ sẽ sống sót qua đại dịch. Vậy nên tôi nghĩ rằng Covid không làm ảnh hưởng nhiều đến chiến lược ESG của KPMG mà nó chỉ khiến cho những người trước đây không tin vào ESG nhận ra được sự cần thiết của những chiến lực bền vững và đó là một điều rất tích cực. Đại dịch Covid đã thay đổi cách nghĩ của họ và bắt họ phải suy nghĩ lại chiến lược phải không? Chúng ta đều có thể thấy rằng đại dịch đã gây ra khó khăn cho tất cả các doanh nghiệp. Họ phải yêu cầu người lao động chuyển đến sống tại cơ sở sản xuất hay yêu cầu nhân viên quay lại công ty sau một thời gian dài làm việc tại nhà.

Có rất nhiều thứ mà người lao động phải làm mà trước đây không ai nghĩ đến. Nế́u như một doanh nghiệp trước đây không quan tâm đến nguồn nhân lực của họ thì với những khó khăn vừa qua thì rất có thể những người đó đã nghỉ việc và không quay lại. Điều này có lẽ đúng nhất với những doanh nghiệp làm việc trong lĩnh vực dịch vụ như nhà hàng. Giả sử một nhà hàng có khó khăn đến mức phải đóng cửa nhưng nếu như nhà hàng đó phục vụ khách hàng tốt và đồ ăn ở đó ngon thì sau khi đại dịch kết thúc, nhà hàng mở lại thì mọi người vẫn muốn sẽ đến ăn trở lại mà thôi.

Vậy nên, với cùng cách suy nghĩ đó thì tôi cảm thấy rằng Covid không làm KPMG thay đổi chiến lược ESG. Tuy nhiên nó cho chúng tôi thấy được mô hình doanh nghiệp nào đã sống sót tốt qua đại dịch. Và đại dịch cũng đã cho những người làm kinh doanh thấy được ESG mặc dù không phải là một mối quan tâm hàng đầu nhưng đáng nhận được sự chú trọng và đầu tư. John, vậy là chương trình hôm nay của chúng ta sắp kết thúc rồi. Tôi đã được nghe rất nhiều những chia sẻ của anh về ESG, về bản thân anh cũng như quãng thời gian anh sống và làm việc tại Việt Nam.

Tôi muốn kết thúc cuộc trò chuyện ngày hôm nay với câu hỏi rằng lúc anh đã nhắc tới 250 nhân viên mới đã gia nhập KPMG và sẽ có một nhóm nữa sẽ gia nhập vào mùa thu tới, vậy nhóm của anh có đang tuyển người không? Anh cũng đã nhắc tới trung tâm đào tạo Center of Excellence là một trung tâm toàn cầu và họ sẽ đến Việt Nam. Anh đang cố gắng xây dựng gì về mảng ESG ở Việt Nam và anh muốn mang những con người như thế nào về đội của anh? Đây là một câu hỏi thú vị vì tôi không muốn nói rằng ESG là một mảng riêng biệt của KPMG.

KPMG hỗ trợ các dịch vụ liên quan đến thuế, chúng tôi làm về kiểm toán, chúng tôi có một công ty luật rất tốt và chúng tôi thường xuyên giúp các doanh nghiệp có được những thỏa thuận có lợi nhất. Chúng tôi đang cố gắng biến ESG trở thành một phần thiết yếu của tất cả các lĩnh vực trong mô hình hoạt động của KPMG. Mảng kiểm toán của chúng tôi đảm bảo sự xác thực của các báo cáo tài chính và để áp dụng ESG thì mảng kiểm toán của chúng tôi cũng sẽ đảm bảo cả những con số không liên quan đến tài chính như chỉ sổ khí thải carbon hay là các chỉ số xã hội.

Vậy nên, KPMG đang tích cực. đào tạo tất cả nhân viên trong toàn công ty. để hiểu về các vấn đề ESG,. để có thể trao đổi với khách hàng. về những gì mà khách hàng nên làm để có thể trở nên bền vững hơn.. Giả sử KPMG có một khách hàng. là một trang trại năng lượng mặt trời. thì theo truyền thống chúng tôi vẫn sẽ kiểm tra các con số trong báo cáo tài chính. và đưa ra lời khuyên về mặt pháp lý. nhưng giờ chúng tôi quan tâm đến cả. những vấn đề về môi trường và xã hội nữa.. Trang trại này đang làm gì với rác thải trong quá trình xây dựng và hoạt động?. Trang trại này đang xử lý nước thải như thế nào?. Vậy nên, nhân viên của chúng tôi đang dần hiểu rằng. họ vừa là tư vấn viên về ESG vừa là kiểm toán,. vừa là tư vấn viên về ESG vừa là tư vấn viên về thuế,.

Vừa là tư vấn viên về ESG vừa là luật sư. Anh có thể thấy ESG không hề tách biệt với hoạt động chính của KPMG mà nó là nằm trong mọi lĩnh vực của chúng tôi. Đó là một thứ mà mọi người ở KPMG đều phải chú ý đến và thực hiện. Nó là một lớp trên cùng của mọi dịch vụ mà KPMG đang cung cấp phải không? Nó là một “chữ ký ảnh” trong mọi thứ mà chúng tôi cung cấp, đó là từ mà chúng tôi dùng. Vậy dành cho những người đang nghĩ đến việc tìm kiếm cơ hội việc làm ở KPMG thì đây là những gì đang chờ đón bạn: được đào tạo về ESG bởi John.

Anh sẽ có được những kinh nghiệm quý báu khi làm việc ở KPMG. Một trong những điều mà tôi thích nhất ở KPMG đó là hàng năm, chúng tôi có hàng trăm những người trẻ tuổi sáng giá gia nhập và mặc dù không phải ai trong số họ cũng ở lại với KPMG nhưng họ đều có những công việc tốt sau này. Nếu như những người trẻ tuổi đó giữ những giá trị và quyết tâm tạo nên sự khác biệt thì đó chính là mục tiêu của KPMG: khơi dậy sự tự tin và khích lệ sự tiến bộ. Chúng tôi không chỉ làm vậy với nhân viên của KPMG mà với tất cả mọi người mà chúng tôi tiếp xúc với.

Đó chính là động lực giúp tôi thức dậy và đi làm mỗi ngày Thật tuyệt vời. Dành cho các bạn thính giả đang nghe chương trình này, nếu như các bạn muốn thức dậy và háo hức đi làm mỗi ngày như John thì hãy kết nối với anh ấy và gia nhập vào đội ngũ KPMG Việt Nam. Rất cảm ơn các bạn thính giả đã nghe tập ngày hôm nay của Vietnam Innovators. Khách mời ngày hôm nay của chúng ta, John Ditty, trưởng phòng ESG và một thành viên của KPMG Việt Nam. John, rất cảm ơn anh vì đã tham gia chương trình. Cảm ơn vì đã đón tiếp tôi. Hôm nay là một cơ hội rất tốt để tôi kết nối với những người mà bình thường tôi không có cơ hội tiếp xúc.

Tôi thực sự rất cảm kích. Vâng. Mong rằng các bạn thính giả đang nghe đã hiểu được phần nào đấy về ESG và KPMG Việt Nam. Nếu như bạn có bất cứ thắc mắc gì thì hãy viết vào phần bình luận hoặc liên hệ trực tiếp với chúng tôi và bất cứ ai ở KPMG. John, rất cảm ơn anh. Chúng tôi rất mong được đón tiếp anh hay bất ai khác đến từ KPMG trên trương trình của chúng tôi lần tới và nghe về tiến triển về ESG của các anh. Tôi rất mong được biết về nó đấy. Hẹn anh lần sau. Xin cảm ơn. Cảm ơn tất cả mọi người. Hẹn gặp lại các bạn trong những tập tiếp theo.

https://youtu.be/itzhzwXmxJ8ESG – yếu tố không thể thiếu để phát triển bền vững – John Ditty, Head of ESG, KPMG Vietnam
Chào các bạn. Chào mừng các bạn quay trở lại với series Vietnam Innovators. Trong buổi sáng ngày hôm nay, tôi hân hạnh chào đón anh John Ditty, hiện là